Ym mis Ebrill 2024, arweiniodd ColegauCymru ddirprwyaeth o Benaethiaid addysg bellach a swyddogion Llywodraeth Cymru ar ymweliad â Helsinki, fel rhan o brosiect a ariannwyd gan Taith. Diben yr ymweliad oedd adolygu diwygio a gweithredu cymwysterau galwedigaethol yn y Ffindir, gyda'r bwriad o lywio syniadau yn y dyfodol ar addysg a hyfforddiant galwedigaethol (VET) yng Nghymru.
Archwiliodd y cynadleddwyr sut mae VET yn cael ei reoleiddio a’i ansawdd yn cael ei sicrhau yn y Ffindir, ac edrych ar y dysgu posibl ar gyfer diwygio cymwysterau galwedigaethol yng Nghymru. Mae ColegauCymru wedi galw ers tro am strategaeth VET i Gymru, a ddylai gyd-fynd yn agos â strategaeth economaidd ehangach, ac wrth i Lywodraeth Cymru a’r sector ymateb i argymhellion yr Adolygiad o gymwysterau galwedigaethol yng Nghymru, mae’r dysgu o’r ymweliad hwn yn sylweddol.
Trefnwyd y rhaglen o gyflwyniadau, cyfarfodydd a thrafodaethau gyda chefnogaeth ein partner yn y Ffindir, Finnish Association for the Development of Vocational Education and Training (AMKE), sy’n cynrychioli buddiannau eu 87 aelod, yn amrywio o ddarparwyr VET, colegau galwedigaethol , sefydliadau arbenigol a darparwyr hyfforddiant galwedigaethol parhaus, trwy ddylanwadu ar ddeddfwriaeth a chanllawiau polisi.
Ymwelodd y grŵp â nifer o sefydliadau allweddol gan gynnwys Skills Finland, Finnish National Agency for Education (EDUFI), Omnia Vocational Training Institution a Luovi Vocational College a mynychodd ginio rhwydweithio gydag aelodau AMKE, Cyfarwyddwr coleg galwedigaethol yn y Ffindir, a’r Pennaeth Diwygio VET yn y Weinyddiaeth Addysg yn Estonia.
Gwelodd system VET y Ffindir ddiwygiad mawr yn 2018 i greu system fwy effeithlon yn seiliedig ar gymhwysedd. Ers hynny, mae'r diwygio hwnnw wedi cael ei hadolygu a'i ddatblygu'n gyson. Mae VET yn y Ffindir, yn cefnogi dysgu gydol oes a datblygiad dysgwyr fel bodau dynol ac aelodau o gymdeithas, gan eu harfogi â'r sgiliau, y wybodaeth, a'r galluoedd ar gyfer cyflogaeth a datblygiad proffesiynol.
Canfu’r grŵp fod VET yn y Ffindir yn cael ei arwain gan set glir o egwyddorion:
- Mae VET a Dysgu seiliedig ar waith yn cael ei hariannu'n gyhoeddus ac yn rhad ac am ddim;
- Mae pwyslais ar nodi a chydnabod dysgu blaenorol, gan symud ffocws addysg a hyfforddiant i gaffael cymwyseddau coll;
- Mae gan bob dysgwr cynllun datblygu cymhwysedd personol (PCDP) ei hun, sy’n amlinellu cymhwysedd a enillwyd yn flaenorol ac yn manylu ar ba gymwyseddau sydd eu hangen ar y dysgwr, a sut y cânt eu caffael mewn gwahanol amgylcheddau dysgu;
- Cyflwyno cymwysterau modiwlaidd hyblyg sy’n fwy effeithlon ac ymatebol i anghenion sgiliau a gofynion y farchnad lafur, wrth i dechnoleg a busnesau newid mor gyflym fel na all cymwysterau barhau;
- Mae dysgwyr yn elwa ar gyflwyno llwybrau ‘deniadol’ clir ac arweiniad a chymorth gyrfa gydol oes;
- Ymddiriedaeth ac ymreolaeth mewn darparwyr VET sy'n gyfrifol am ansawdd eu gweithrediadau eu hunain.
Yn dilyn yr ymweliad, myfyrdodau cychwynnol y grŵp yw bod llawer i’w ddysgu yn enwedig ynghylch sut:
- gellir datblygu polisi VET yn gyfannol ac ar y cyd;
- gall system VET, sydd wedi’i dylunio o amgylch llwybrau unigol ac sy’n gysylltiedig â data dibynadwy ar anghenion sgiliau’r dyfodol, weithio;
- gall defnyddio cymwyseddau VET a RPL gwella effeithlonrwydd; a
- gall gynnig ymddiriedaeth a chyfrifoldeb i ddarparwyr VET ac athrawon gefnogi ansawdd.
Camau nesaf
Yn dilyn yr ymweliad, mae ColegauCymru wrthi’n paratoi adroddiad, a bydd ei hargymhellion yn llywio ein hymateb i adolygiad Llywodraeth Cymru o gymwysterau galwedigaethol – yn bennaf oll, sut y dylai strategaeth VET i Gymru edrych, yn ogystal â chadarnhau’r blaenoriaethau y dylid y Comisiwn Comisiwn Addysg Drydyddol ac Ymchwil (CTER) ei hystyried. Mae disgwyl i’r adroddiad terfynol gael ei gyhoeddi yn Hydref 2024.
Gwybodaeth Bellach
Adroddiad Llywodraeth Cymru
Adolygiad o gymwysterau galwedigaethol yng Nghymru
Sharon Lusher, Medi 2023
Jamie Adair, Cynorthwyydd Polisi a Materion Cyhoeddus
Jamie.Adair@ColegauCymru.ac.uk
